لجستیک شهری چیست؟ + چالش‌های لجستیک شهری
امروزه با توجه به توسعه تکنولوژی، سبک زندگی مردم و نیاز شهرهای مدرن نیز تغییر یافته است. یکی از تغییراتی که به افزایش کارایی صنایع مختلف کمک شایانی کرده است، پیدایش لجستیک است. لجستیک دارای انواع متفاوتی است و همچنین مفهومی گسترده دارد. یکی از مباحث مهم و پرکاربرد در این حوزه، لجستیک شهری یا به عبارتی Urban logistics است. لجستیک در لغت به معنای ترابری آمده است. در حقیقت هدف لجستیک شهری توزیع بار در مناطق شهری است و با توجه به راهکارهایی که ارائه می‌دهد، موجب افزایش کارایی شهرها و کاهش آلودگی محیط زیست می‌شود. در واقع لجستیک شهری به نوعی مدیریت کارآمد و مقرون به‌صرفه جابه‌جایی کالا در شهرها است که موجب تامین نیازهای مشتریان می‌شود. از طرفی مدیریت لجستیک باید به گونه‌ای صورت بگیرد که موجب هماهنگی تمام اجزا سازمان، کارکنان و رانندگان شود. ما در این مقاله قصد داریم درباره مفهوم لجستیک شهری و لجستیک درون شهری صحبت کنیم و به مزایای لجستیک شهری و چالش‌های آن بپردازیم؛ بنابراین تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
به فرآیند مدیریت محصولات از زمان تولید تا هنگام رسیدن به دست مشتری را لجستیک می‌گویند. در حقیقت تمامی عملکردهای تامین کالا، حمل‌ونقل و همچنین نظارت بر سفارش‌گیری، انبار کردن، ارائه خدمات، بسته‌بندی محصولات و… از جمله وظایف مدیران لجستیک است.
لجستیک شهری چیست؟
لجستیک شهری (Urban logistics) به حمل‌ونقل و جابه‌جایی کالا و همچنین جابه‌جایی افراد در مناطق شهری گفته می‌شود. مفهوم لجستیک شهری یکی از پرکاربرد‌ترین و مهم‌ترین بخش‌های لجستیک بیرونی محسوب می‌شود، به گونه‌ای که تمام مفاهیم جابه‌جایی‌های عمومی، تامین خرده فروشان و تامین نیاز کسبوکارهای مختلف در این بخش تحقق می‌یابد. از طرفی در این قسمت از لجستیک علاوه‌بر حمل‌ونقل عمومی و خدمات ارسال کالا، اموری مانند جمع‌آوری و حتی بازیافت زباله‌های شهری نیز انجام می‌شود. لجستیک شهری به دلیل فرآیندهای پیچیده حمل‌ونقل و ارسال کالا، سهم بسیار زیادی از هزینه‌های لجستیک را به خود اختصاص می‌دهد؛ در نتیجه همین موضوع برای مدیران صنایع مختلف دارای اهمیت فراوانی است. با توجه به این‌که امروزه مردم به خریدهای آنلاین تمایل بیشتری نشان می‌دهند، فرآیند حمل‌ونقل و ارسال بی‌نقص یکی از مباحث بسیار مهم برای صاحبان کسب‌وکار است. مدیران کسب‌وکار توانسته‌اند به کمک لجستیک شهری و لجستیک درون شهری هزینه‌های حمل‌ونقل را تا حد چشمگیری کاهش دهند و موجب افزایش کارایی مجموعه خود شوند.
لجستیک درون شهری چیست؟
لجستیک درون شهری به فرآیند جابه‌جایی و حمل و نقل کالا درون یک شهر مربوط می‌شود. لجستیک درون شهری نیز بخش گسترده‌ای از لجستیک را شامل می‌شود و همچنین هزینه‌های فراوانی برای سازمان‌ها دارد.
مدل‌سازی لجستیک شهری
مدل‌سازی لجستیک شهری به مسائل مدیریت و برنامه‌ریزی برای حمل‌ونقل کالاهای شهری می‌پردازد. در حال حاضر به دلیل توسعه شهرنشینی و تغییرات جمعیتی، حمل‌ونقل و جابه‌جایی در مناطق شهری به حداکثر میزان خود رسیده است. در این میان مفاهیم صرفه‌جویی در منابع، ایجاد نوآوری و کاهش آلودگی‌های زیست محیطی اهمیت زیادی می‌یابد؛ چرا که ظرفیت جاده‌ها نمی‌تواند پاسخگوی رشد ترافیکی وسایل نقلیه باشد. لجستیک شهری با استفاده از ابزارهای نوآورانه، چالش‌های پیش رو را به خوبی مدیریت کرده و از توسعه پایدار شهرها حمایت می‌کند.
روش‌های پایدار کردن لجستیک شهری
به منظور دستیابی مصرف‌کنندگان به محصولات و تحویل موثر و پایدار خدمات به دست مشتریان، بایستی در داخل و خارج انبار و سازمان‌ها اقداماتی صورت بگیرد که در ادامه به برخی از این اقدامات اشاره خواهیم کرد:
- برای دستیابی سریع و پایدار بایستی مراکز لجستیک در نزدیکی شهرها راه‌اندازی شود تا تحویل موثر و سریع کالا صورت بگیرد.
- استفاده از مدیریت لجستیک معکوس در برخی از سازمان‌ها به آن‌ها کمک می‌کند تا در کمترین زمان، بیشترین بازدهی را داشته باشند.
- تاسیس مرکزهای تجمیع شهری به بهینه‌سازی تحویل محصولات در شهرهای بزرگ کمک فراوانی می‌کند.
- در مرکزهای تجمیع شهری محصولات چندین تامین‌کننده با یکدیگر جمع می‌شوند و توسط مسیر حامل توزیع می‌شوند.
- به منظور تحویل سریع‌تر کالاها کسبوکارهای مختلف می‌توانند تدارکات انبار خود را دیجیتالی کنند.
مزایای لجستیک شهری
در این قسمت قصد داریم به مزایای Urban logistics بپردازیم:
- صرفه‌جویی در مصرف سوخت
- کاهش هزینه‌های ارسال خصوصی
- کاهش آلودگی‌های محیط زیست
- تسهیل فرآیند لجستیک درون شهری
- افزایش رضایت مشتریان
- افزایش بهره‌وری
- افزایش سرعت تحویل کالا
- افزایش حاشیه سود
- مدیریت صحیح موجودی‌ها و کنترل بهتر ناوگان حمل‌ونقل
- اجرای دقیق‌تر دستورالعمل‌ها
- قابلیت مشاهده و ردیابی خودروها
- ارائه راهکارهای ارزشمند در زمان مشکلات
چالش‌های لجستیک شهری
مدیریت و برنامه‌ریزی لجستیک شهری باید با در نظر گرفتن حفظ رفاه و آسایش مردم صورت بگیرد. از طرفی مفاهیمی مانند پایداری و زیست‌پذیری در شهرها، از جمله نکات مهمی هستند که مدیران لجستیک شهری برای عرضه کالاهای خود باید به آن توجه کنند.
برخی از چالش‌های لجستیک شهری شامل موارد زیر هستند:
- افزایش حجم ترافیک در داخل شهرها برای کامیون‌های بزرگ، محدودیت‌های دسترسی ایجاد کرده است که این موضوع خرده‌فروشان و سوپرمارکت‌ها را تحت تاثیر قرار داده است.
- افزایش خواسته‌های مشتریان موجب شده است که علاوه بر انجام درخواست آن‌ها برای تحویل سریع کالا، بایستی در صورت ناراضی بودن آن‌ها امکان بازگشت رایگان محصول توسط لجستیک صورت بگیرد.
- امروزه به دلیل افزایش نگرانی مردم برای محیط زیست، لجستیک شهری باید برای کاهش آلاینده‌های محیطی مفید و موثر باشد.
- در بسیاری از انبارها فضای کافی برای نگهداری و تجمیع کالاها وجود ندارد.
- برخی از سیستم‌های لجستیک در برابر موانع و مشکلات انعطاف‌پذیر نیستند.
- متاسفانه برای صنعت لجستیک قوانین و مقررات واضح و اتحادیه‌های مشخصی وجود ندارد.
- بسیاری از وسایل حمل‌ونقل فرسوده هستند.
- گاهی اوقات وجود مسیرهای غیر‌استاندارد موجب اختلال در روند ارسال کالا می‌شوند.
- در این حوزه کمبود نیروی انسانی متخصص و کارآمد موجب مدیریت لجستیک ضعیف در برخی سازمان‌ها می‌شود.
- متاسفانه در صنعت لجستیک قوانین پایدار بیمه‌ای وجود ندارد.
- به دلیل افزایش قیمت‌ها و تحریم کشور، تجهیزات استاندارد و به‌روز‌رسانی شده وجود ندارد.
- در برخی از سازمان‌ها نظارت کافی برای بسته‌بندی، حمل‌ونقل و توزیع کالا وجود ندارد.
لجستیک شهری بی‌آلاینده چیست؟
منظور از لجستیک شهری بی‌آلاینده همان لجستیک سبز است که در واقع به لجستیک محیط زیست نیز معروف است. لجستیک شهری بی‌آلاینده متمرکز بر کاهش تاثیر لجستیک روی محیط زیست است و سیاست‌هایی که در این خصوص اتخاذ می‌شود منجر به کاهش آلودگی‌های زیست محیطی می‌شود. در حقیقت هدف از لجستیک شهری بی‌آلاینده کاهش آلودگی‌های هوا، آب، خاک، صدا و… است. دستیابی به لجستیک شهری بی‌آلاینده علاوه‌بر صرف هزینه‌های فراوان از سوی شرکت‌های دارای لجستیک شهری، نیازمند مشارکت دولت‌ها و پشتیبانی محیط زیست است. به منظور کاهش آلودگی‌های محیط زیست، باید در صنعت لجستیک شهری برخی از جایگزینی‌ها صورت بگیرد.
- استفاده از پیشرانه جایگزین برای خودروها باید صورت بگیرد، به عنوان مثال، استفاده از خودروهایی که از گاز مایع، الکتریکی یا هیبریدی استفاده می‌کنند.
- با سرمایه‌گذاری در نوآوری می‌توانیم به خرید وسایل نقلیه‌ای که موجب ایجاد آلودگی کمتری می‌شوند، کمک کنیم تا منجر به بهینه‌سازی مدیریت لجستیک شهری شوند.
- استفاده از سیستم‌هایی که برای مسیرهای مختلف برنامه‌ریزی می‌کند و زمان تحویل محموله‌ها را اولویت‌بندی می‌کند.
- استفاده از دو یا چند روش حمل‌ونقل به منظور انتقال کالا جهت کاهش آلودگی و افزایش رقابت‌پذیری با سایر رقبا.
- استفاده از سیستم‌های تجدید‌پذیر انرژی جهت کاهش مصرف برق و همچنین کاستن اثرات مخرب زیست محیطی.
- به منظور کاهش تعداد مسیرها و سفرها باید محموله‌ها را یکپارچه کنیم.
- ایجاد جایگاه‌های ویژه یا انبار‌هایی که رانندگان بتوانند به کمک آن محموله‌ها را در یک مکان مشخص تخلیه کنند.
- برنامه‌ریزی برای کاهش تولید زباله و همچنین افزایش بازیافت زباله‌ها از داخل انبار.
- بهبود لجستیک معکوس و فرآیندهای مدیریت لجستیک شهری.
سخن پایانی
با توجه به توسعه تکنولوژی، تقاضا برای خدمات لجستیکی و حمل‌ونقل سریع رو به افزایش است. همین امر موجب شده است که اقتصاد بسیاری از شهرها به سیستم‌های حمل‌ونقل و لجستیک وابسته باشند. از این رو لجستیک شهری (Urban logistics) به یکی از اساسی‌ترین نیازهای زندگی افراد تبدیل شده است. امروزه در سراسر جهان به طرز بی‌سابقه‌ای، حمل‌ونقل کالاها و جابه‌جایی افراد در فضای شهری به کمک لجستیک‌های شهری صورت می‌گیرد. همانطور که در مطالب بالا اشاره کردیم، به مدیریت کارآمد حمل‌ونقل کالا و افراد در داخل شهرها لجستیک شهری گفته می‌شود، به گونه‌ای که بر تمامی خدمات مربوط به نقل‌وانتقال کالا مدیریت و نظارت می‌شود. در حقیقت تامین منابع و توزیع کالاها از لحظه تولید تا زمان دستیابی مشتری به آن از جمله وظایف اصلی مدیران لجستیک است. با توجه به مزایای ذکر شده درباره لجستیک شهری، مدیران کسبوکارهای مختلف تلاش می‌کنند که برای صنایع خود، مراکز لجستیک شهری را راه‌اندازی کنند. ما در این مقاله درباره لجستیک شهری و لجستیک درون شهری مطالبی را خدمت شما عزیزان ارائه دادیم تا با مزایا و چالش‌های لجستیک شهری آشنا شوید و در صورت به کارگیری این امر مهم، به سادگی بتوانید آن را مدیریت کنید. در پایان از همراهی شما سپاسگزاریم.